พระสมเด็จวัดเกศไชโย เจ็ดชั้น พิมพ์นิยม

พระสมเด็จเกษไชโย
พิมพ์ 7 ชั้นหูประบ่า
เนื้อผง วัดไชโยวรวิหาร จังหวัด:อ่างทอง ประมาณ​พ.ศ. 2409

วัดไชโยวรวิหารนี้เป็นวัดเก่าแก่ สร้างมาตั้งแต่สมัยอยุธยาโน่นแน่ะ แต่ที่น่าสนใจคือเรื่องราวเบื้องหลังของวัดนี้ที่เชื่อมโยงกับ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) ซึ่งท่านมาสร้างพระพุทธรูปองค์ใหญ่ไว้ที่นี่ ว่ากันว่าเหตุผลที่ท่านมาสร้างก็เพราะโยมตาและโยมแม่ของท่านเคยอยู่ที่นี่นั่นเอง

ครั้งแรกที่ท่านสร้างพระพุทธรูปองค์ใหญ่นั้น เป็นพระปางสมาธิ ก่ออิฐสอปูน แต่ก็น่าเสียดายที่พระองค์แรกพังทลายลงไป ท่านจึงสร้างขึ้นใหม่เป็นครั้งที่สอง องค์นี้ไม่ได้ปิดทองนะ ตั้งอยู่กลางแจ้งเลย มองเห็นได้แต่ไกล

เรื่องราวมาถึงจุดเปลี่ยนเมื่อ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) เสด็จผ่านมาในปี พ.ศ. 2421 ทรงมีพระราชหัตถเลขาถึงพระพุทธรูปองค์นี้ไว้ว่า "รูปร่างหน้าตาไม่งามเลย" แต่สิ่งที่น่าสนใจคือทรงสังเกตว่าพระพักตร์นั้นคล้ายกับสมเด็จฯ โต ไม่มีผิดเลยทีเดียว

พอถึงปี พ.ศ. 2430 รัชกาลที่ 5 จึงทรงมีพระราชดำริให้บูรณะวัดครั้งใหญ่ และสร้างพระวิหารครอบองค์พระ แต่ในขั้นตอนการกระทุ้งรากเพื่อสร้างวิหารนี่เอง ทำให้พระพุทธรูปปูนองค์เดิมพังทลายลงมาอีกครั้ง พระองค์จึงทรงให้สร้างพระขึ้นใหม่ โดยลดขนาดลงเล็กน้อย แต่เพิ่มโครงเหล็กด้านในให้แข็งแรงขึ้น และพระราชทานนามว่า “พระมหาพุทธพิมพ์” ซึ่งเราก็เรียกติดปากกันว่า "หลวงพ่อโต" นั่นเอง พร้อมกันนี้ก็ทรงยกฐานะวัดขึ้นเป็นพระอารามหลวง และพระราชทานนามว่า "วัดไชโยวรวิหาร"

และที่น่าสนใจไปกว่านั้นคือ ในตอนที่องค์พระพังทลายลงมานี่แหละ ชาวบ้านก็ไปพบพระพิมพ์จำนวนมาก ซึ่งสันนิษฐานกันว่า สมเด็จฯ โต สร้างและบรรจุไว้ในองค์พระแต่เดิม ชาวบ้านก็เก็บกลับบ้านกันไปบ้าง พอเจ้าพระยารัตนบดินทร (ผู้ควบคุมการบูรณะ) ทราบเรื่อง ก็ประกาศให้ชาวบ้านนำพระมาคืน จากนั้นก็นำพระส่วนใหญ่กลับไปบรรจุไว้ในองค์หลวงพ่อโตองค์ใหม่ และแบ่งส่วนหนึ่งแจกจ่ายคืนให้ชาวบ้านตามสมควร ทำให้พระสมเด็จที่พบ ณ วัดแห่งนี้ถูกเรียกขานกันว่า "พระสมเด็จเกษไชโย" ตามชื่อเดิมของวัดมาจนถึงทุกวันนี้